Certyfikaty, ?wiadectwa, gwarancje ? to nie tylko narz?dzia wsparcia rozwoju OZE, ale te? istotny czynnik sukcesu biznesowego w czasach transformacji energetycznej. Czym s? i jak si? od siebie ró?ni??
Jak najszybsze zast?pienie energii z w?gla czy gazu energi? z odnawialnych ?róde? jest dzi? jednym z najwi?kszych wyzwa?, z którymi borykaj? si? pa?stwa rozwini?te na ca?ym ?wiecie. Skuteczna transformacja nie jest jednak mo?liwe bez systemu wsparcia, zwi?kszaj?cego op?acalno?? budowy nowych instalacji OZE. W Unii Europejskiej przyj?to kilka rozwi?za?, które maj? w tym pomóc ? podnosz? atrakcyjno?? zielonej energii, obni?aj?c przy tym op?acalno?? kontynuowania jej produkcji z paliw kopalnych.
W du?ym uproszczeniu sk?adaj? si? z trzech elementów:
- aukcji OZE, które s? form? pomocy publicznej w formie wyrównywania ró?nic cenowych i gwarantuj?cych sta?? cen? wytwórcy
- certyfikatów pochodzenia, które mo?na sprzedawa? na rynku, zwi?kszaj?c op?acalno?? inwestycji,
- gwarancji pochodzenia, potwierdzaj?cych ?ród?o wytworzenia energii.
Wi?cej o konstrukcji aukcji OZE przeczytasz na naszym blogu: https://ozeos.pl/aukcje-oze/
Poka? sk?d pochodzi Twoja energia
Ka?dy wytwórca energii z OZE mo?e otrzyma? certyfikat pochodzenia. Jest to zbywalne prawo maj?tkowe, o okre?lonej rynkowej warto?ci. Przyznawane s? przez Urz?d Regulacji Energetyki ? ?wiadectwa wytworzenia energii zamieniane s? na certyfikaty.
Producentom energii ze ?róde? odnawialnych przys?uguje jeden certyfikat za ka?dy 1 MWh wprowadzon? do sieci energetycznej. Energi? mog? sprzeda? dowolnemu odbiorcy po uzgodnionej cenie, nie trac?c przy tym praw do certyfikatu. Mo?e to by? tzw. operator zobowi?zany ? spó?ka obrotu dzia?aj?ca na obszarze, na którym powsta?a instalacja. W tym przypadku cena jest regulowana prawem, ale kalkulowana w oparciu o stawk? rynkow?. Certyfikaty stanowi? wi?c jeden z dwóch g?ównych ?róde? przychodu wytwórców zielonej energii.
Ustawa o OZE nak?ada obowi?zek wytwarzania zielonej energii na spó?ki energetyczne i ka?dego producenta energii ? tak?e tej z w?gla. Je?li nie wytwarza on energii ze s?o?ca, wiatru, wody czy biomasy zmuszony jest do zakupu odpowiedniej liczby certyfikatów pochodzenia na wolnym rynku. Je?li spó?ka energetyczna zobowi?zana do przedstawienia okre?lonej liczby certyfikatów tego nie zrobi ? musi ui?ci? op?at? karn?. W ten sposób pa?stwo tworzy poda? na wydawane bezp?atnie certyfikaty. W Polsce obrót nimi odbywa si? na Towarowej Gie?dzie Energii.
Trzy drogi do certyfikatu
Obecnie istniej? trzy rodzaje certyfikatów ? zielone, b??kitne i bia?e:
- Zielone certyfikaty ? przyznawane s? energii pochodz?cej ze ?róde? odnawialnych, produkowanej z wykorzystaniem wiatru, s?o?ca, wody czy biomasy.
- B??kitne certyfikaty trafiaj? do firm wytwarzaj?cych energi? w biogazowniach.
- Bia?e certyfikaty zwi?zane s? z efektywno?ci? energetyczn?.
Te ostatnie odbiegaj? nieco konstrukcj? od zielonych i b??kitnych ? ich istot? nie jest wsparcie produkcji z OZE, ale nagrodzenie firm, za dzia?ania energooszcz?dne. W inny wi?c sposób wymuszaj? zachowania zmniejszaj?ce ?lad w?glowy spó?ek, obni?aj?c tym samym ich wp?yw na globalne ocieplenie.
Bia?y certyfikat mo?na otrzyma? za ró?norodne dzia?ania ? od modernizacji budynku, wymiany o?wietlenia po unowocze?nienie sieci ciep?owniczych, w ramach których zmniejsza si? utrata energii. Niektóre podmioty ? g?ównie przemys?owe i energetyczne ? s? zobowi?zane do przedstawienia okre?lonej ilo?ci bia?ych certyfikatów.
Wniosek o przyznanie bia?ego certyfikatu nale?y z?o?y? do URE przed rozpocz?ciem modernizacji. Aby móc to zrobi? niezb?dny jest audyt efektywno?ci energetycznej.
Gwarancja, czyli pewno???
Trzecim rodzajem systemu wsparcia transformacji energetycznej s? gwarancje pochodzenia. Docelowo trafiaj? one do odbiorcy ko?cowego i s? po?wiadczeniem, ?e okre?lona ilo?? energii, któr? otrzyma?, pochodzi ze ?róde? odnawialnych. Co istotne ? nie wynikaj? z nich prawa maj?tkowe tak, jak w przypadku certyfikatów.
Gwarancje wydaje prezes URE. Ale zanim to si? stanie niezb?dne jest z?o?enie wniosku do operatora sieci energetycznej, do której trafi?a energia. To na podstawie informacji od niego, podejmowana jest decyzja o przyznaniu gwarancji dla ka?dej MWh wytworzonej w ?ródle OZE. W Polsce cyfrowy zapis tego dokumentu przechowywany jest w Rejestrze Gwarancji Pochodzenia. Umarzaj?c gwarancje mo?na wskaza? ich nowego posiadacza.
Od 1 stycznia 2024 r. wchodzi w ?ycie ustawa rozszerzaj?ca zakres ?róde? energii, którym przys?uguj? gwarancje pochodzenia o biometan, ciep?o, wodór odnawialny, biogaz ? w tym rolniczy.
Istotne my?lenie ekologiczne
Gwarancje pochodzenia maj? szczególne znaczenie w przypadku umów cPPA (Corporate Power Purchase Agreement). Jednym z g?ównych motywów zawierania tego typu umów ? d?ugoterminowych kontraktów na dostaw? zielonej energii ? jest wykazanie, ?e prowadzi si? proekologiczny biznes. Zawieraj?c umow? PPA z wytwórc? energii ze s?o?ca, wiatru, gazu lub biomasy otrzymuje si? gwarancje pochodzenia, które maj? znaczenie zarówno wizerunkowe, jak i biznesowe.
Mo?liwo?? przedstawienia partnerom i kontrahentom, ?e korzysta si? z zielonej energii staje si? coraz wa?niejsza dla wizerunku wszystkich firm. G?ównie dlatego, ?e nabywcy us?ug i produktów s? coraz bardziej ?wiadomi ekologicznie, co przek?ada si? na ich decyzje zakupowe. Szerzej piszemy o tym tutaj.
W ten sposób posiadanie gwarancji pochodzenia przek?ada si? na przewagi konkurencyjne. Jest te? istotne jako dowód, ?e nie stosuje si? tzw. greenwashingu ? wprowadzania w b??d konsumentów na temat korzy?ci ?rodowiskowych swoich us?ug lub produktów. Wi?cej o o tej nieetycznej praktyce przeczytasz tutaj.
Wymuszone przez prawo
Zmieniaj?ce si? prawo dotycz?ce raportowania finansowego bez w?tpienia zwi?kszy znaczenie gwarancji pochodzenia energii. Od 2024 r. w ?ycie stopniowo wchodz? za?o?enia dyrektywy CSRD. Nak?ada ona obowi?zek uwzgl?dniania w raportach finansowych wszystkich du?ych firm oraz spó?ek notowanych na gie?dzie dzia?a? proekologicznych. Jej zakres b?dzie stopniowo si? poszerza?. W 2024 r. obejmie firmy zatrudniaj?ce powy?ej 500 pracowników, w kolejnym roku te maj?ce ponad 250 zatrudnionych, a od 2026 r. wszystkie spó?ki gie?dowe bez wzgl?du na przychody lub zatrudnienie. To w sumie ponad 50 tys. firm, które by wykaza? proekologiczne dzia?ania b?d? naciska?y na swoich partnerów i kontrahentów, by dzia?ali w podobny sposób.
– Gwarancje pochodzenia stan? si? nied?ugo niezb?dne, by pokaza?, ?e prowadzi si? przyjazny ?rodowisku biznes. A umowy PPA s? ich naturalnym ?ród?em ? podkre?la Zbigniew Kinal, prezes OZEOS.